درمان اختلال شخصیت اجتنابی باید با توجه به شرایط زندگی، محیط اجتماعی و وراثت فرد طرح ریزی شود. چرا که این اختلال تحت تاثیر عوامل یادشده، شکل گرفته است. اختلال شخصیت اجتنابی از جمله اختلالاتی است که درمان مشخصی ندارد، ولی با کمک روانشناسان و مداخلات روان‌درمانگران می‌توان تا حدود زیادی از علائم آن کاست و حتی در برخی موارد سلامت کامل به دست آورد. از طرفی به دلیل فراگیر و پایدار بودن اختلال دوری گزین (avpd)، درمان آن نیز یک فرایند طولانی و دشوار خواهد بود. خوشبختانه شخصیت اجتنابی غالبا انگیزه درمان دارد و خواستار داشتن ارتباط نزدیک با دیگران هست. این امر کمک زیادی به موفقیت درمان می‌کند. در ادامه با هم روش‌های درمان اختلال شخصیت دوری گزین را بررسی می‌کنیم.

منبع: درمان شخصیت اجتنابی

اهمیت درمان شخصیت اجتنابی

عدم مراجعه به متخصص وضعیت بیمار دچار شخصیت دوری گزین را بدتر می‌کند. تا جایی که زندگی را برای او دشوار کرده و عملا مشکلاتی برای او ایجاد می‌کند. در صورت مشاهده علائم زیر حتما به روانشناس مراجعه نمایید.

1. توانایی تصمیم گیری این افراد بسیار پایین است.
2. تمایلی به حضور در جمع ندارند.
3. از الگوهای ذهنی به شدت منفی پیروی می‌کنند.
4. به برقراری ارتباطات جدید علاقه ای ندارند.
5. ترس از شروع حرفه، شغل و فعالیت اجتماعی دارند.

احتمال ابتلای اختلال شخصیت دوری گزین به سایر اختلالات

اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری گزین با بعضی اختلالات دیگر نیز می‌تواند همراه باشد. یا حتی با بیماری‌ های روانی دیگر همپوشانی داشته باشد. نمونه ای از این اختلالات را در زیر آورده ایم:

اختلال اضطراب اجتماعی – اختلال شخصیت وابسته اجتماعی – اختلال شخصیت مرزی (BPD) – اختلال سوءمصرف مواد – افسردگی – آگورافوبیا.

زمان مناسب برای شروع درمان شخصیت اجتنابی

تحقیقات نشان می‌دهد اکثر بزرگسالان با اختلال شخصیت دوری گزین، از سنین کودکی برخی علائم را دارند. از این رو اگر احساس می‌کنید یکی از اعضای خانواده یا اطرافیان این مشکل را دارد بهتر است هرچه سریع‌تر با یک روانشناس مشورت کنید. شاید شخصیت اجتنابی با مراجعه به روانشناس و ادامه درمان مخالفت کند. پس قبل از اینکه به خود او بگویید، می‌توانید با یک فرد آگاه در مورد قانع کردن او مشورت کنید.

درمان اختلال شخصیت اجتنابی

در مورد راه های درمان شخصیت دوری گزین باید گفت که درمان آن بسیار مشابه با درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی است. از سویی نتایج درمان اختلال شخصیت دوری گزین در همه افراد مشابه نیست. در روند درمان این بیماران، سطوح مختلفی از پاسخ به درمان را در موارد مختلف می‌بینیم. مولفه‌های گوناگونی در بهبود علائم این اختلال و موفقیت درمانی موثرند؛ مثل میزان علاقه و انگیزه فرد به پذیرش درمان و همکاری بیمار با فرایند درمانی.

برخی افراد مبتلا واقعا دنبال راهی برای درمان شخصیت دوری گزین هستند؛ زیرا دوست دارند روابط اجتماعی قوی‌تری داشته و در اجتماع یا محل کار ناراحتی کمتری تجربه ‌کنند. روند درمان اختلال شخصیتی سخت است، زیرا اکثر علائم آن سال‌هاست که همراه فرد بوده و موجب شده که شخصیت فرد به مقدار زیادی با این ویژگی ها آمیخته شود. متخصصان 5 تکنیک درمانی برای درمان شخصیت اجتنابی یا دوری گزین ممکن دانسته‌اند که در زیر این روش‌ها را بررسی‌می کنیم.

درمان شخصیت دوری گزین با روان درمانی

روان درمانی، از اولین روش های درمان برای این اختلال می‌باشد. در روان درمانی، عوامل ناخودآگاه فرد که باعث احساس حقارت روحی او شده، را بررسی و آنالیز می‌نمایند. و به شخص کمک می‌کنند تا تعارضات گذشته اش را که احتمالا علت مشکلات فعلی اوست، حل کند. بیمار می‌تواند با تکنیک های خودیاری و مقابله‌ای سالم، نتایج درمان را بهبود بخشد.

درمانگران با بکارگیری ترکیبی از روش‌های جدیدتر درمانی، به بیمار کمک می‌کنند تا طرحواره‌های دوران کودکی اش را شناسایی کند. طرحواره‌ها، به باورها و مکانیسم‌های مقابله‌ای گویند که باعث درد و ناراحتی شده‌اند. مطابق نظریه طرحواره درمانی، وقتی والدین و اولین نزدیکان نتوانند عشق، مراقبت و حمایت‌های عاطفی کافی به کودک برسانند، زمینه ایجاد طرحواره‌های ناکارآمد در کودکی فراهم می‌شود. نمونه طرحواره‌های ناکارآمد اختلال شخصیت اجتنابی عبارتند از: احساس بی لیاقتی و تنهایی در دوران کودکی، حالت تمایل به پرهیز از احساسات و نیازهای عاطفی، اجتناب از موقعیت‌های استرس‌زا یا ناخوشایند، والد تنبیهی یا اعتقاد به اینکه مستحق انتقاد و تنبیه هستند.

در این راه برای درمان شخصیت دوری گزین درمانگر کمک می‌کند تا با تکنیک فرزندپروری محدود، حالت‌های منفی از بین ببرید و روش‌های مقابله‌ای مفیدتری جایگزین آن نمایید. و با تجسس در گذشته و شناخت ساختارها و عواملی که موجب علائم منفی در رفتار فعلی فرد شده، کمک می‌کنند که فرد الگوهای رفتاری سالم و عادی زندگی را بیابد.

درمان شخصیت اجتنابی با خانواده درمانی

اعضای خانواده شرایط بیمار را به خوبی درک می‌کنند. بنابراین می‌توانند با فراهم آوردن یک محیط حمایتی به رشد شخصیت و درمان فرد کمک کنند. در این روش درمان فرد به کمک خانواده موفق به کشف احساساتی می‌شود که در بیان یا مدیریت آن‌ها مشکل داشت- راجب روابط نخستین خانوادگی حرف خواهد زد – از اهداف، رویاها و امیدهای آینده اش برای شما خواهد گفت- راجب ترس‌هایی که دارد و تأثیرات آن بر زندگی‌‌اش فکر خواهد کرد.

در نتیجه با خانواده‌درمانی فرد ترس از طرد شدن و احساس حقارت را بهتر درک می‌کند. و می‌تواند راه حل‌های فعالانه ای برای مشکلات تعاملی خود پیدا کند. خانواده به او قدرت می‌دهد تا پیگیر روابطی باشد که دوست دارد با دیگران برقرار کند. در این روش رابطه فرد با خودش نیز تقویت می‌شود.

درمان شخصیت اجتنابی یا دوری گزین با آموزش مهارت‌های اجتماعی

تمرین مهارت‌های بین فردی و اجتماعی به عنوان بخشی از درمان توسط درمانگر توصیه می‌شود. آموزش این مهارت ها در جلسات انفرادی، گروهی یا هر دو انجام می‌گیرد و تاثیر هر یک متفاوت است.

برای درمان شخصیت اجتنابی با این روش، یادگیری و تمرین مهارت‌های بین فردی و ارتباطی زیر در برنامه کار است:

حفظ تماس چشمی و سایر المان‌های زبان بدن – چگونگی شروع و پایان مکالمات – صحبت کردن در مورد خود و پرسیدن سوال.

این موارد شاید قسمتی از عللی باشد که مانع ارتباط موثر فرد با دیگر افراد در دانشگاه، محل کار و جامعه شده است. با آموختن مجدد و موثر این مهارت‌های اجتماعی، نداشتن اعتماد به نفس و استرس داشتن از مشکلات جامعه و ترس از طرد شدن، آرام آرام درمان شخصیت اجتنابی تکمیل می‌گردد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

به کمک CBT فرد می تواند الگوهای فکری ثابت و باورهایی که علت ناراحتی و اجتناب او هستند را بشناسد و راجب چرایی آن‌ها فکر کند. در این روش درمانگر مهارت‌های خاصی را می‌آموزد که هر لحظه این افکار به ذهن فرد آمدُ چگونه با آن مقابله کند.

برای مثال یکی از افکار فرد این است که: «هیچ کس من را دوست ندارد». درمانگر از بیمار می‌خواهد سه دلیل برای تایید این فکرش بیاورد و سه دلیل هم برای مقابله با این فکر بیان کند.

درمانگر در یافتن راهی برای درمان شخصیت دوری گزین بیمار را تشویق می‌کند تا اتفاقی که تو فکرش پیش بینی کرده را با تجربه واقعی اش مقایسه کند. در حقیقت می‌خواهد بداند چرا چنین فکری در ذهن فرد ایجاد شده که کسی مرا دوست ندارد. چه شواهد و مدارکی برای این فکر دارد. به این طریق درمانگر دلایل غلط فرد را حذف کرده و دلایلی برای مقابله با آن جایگزین می‌کند.

درمان شخصیت اجتنابی با دارو درمانی

تاکنون هیچ‌گونه داروی خاصی برای درمان شخصیت اجتنابی تایید نشده است. با این وجود، ممکن است متخصصان داروهای ضدافسردگی را برای کنترل اضطراب و افسردگی او تجویز نمایند.

بر اساس تحقیقات، مصرف دارو در افراد مبتلا به AVPD (شخصیت دور گزین) بیش از افرادی است که به اضطراب اجتماعی بدون اختلال شخصیت دچارند. برای کسانی که واکنش‌های اضطرابی شدید یا ترس توام با شخصیت اجتنابی دارند، گاهی داروهای ضد پانیک هم تجویز می‌شود. ولی نتایج آن نشان داده که با قطع داروهای ضد پانیک احتمال بدتر شدن علائم وجود دارد.

تاثیر سلامت جسمی در درمان شخصیت دوری گزین avpd

حتما شنیده‌اید که ذهن و بدن با هم مرتبط اند. و می‌دانید سلامت روانی، عاطفی و جسمی بر یکدیگر تأثیرگذارند. احساس اینکه از نظر جسمی سالم هستیم، می‌تواند انعطاف‌پذیری، خوش‌بینی و انرژی ما را افزایش دهد و دیدگاه و انگیزه برای ایجاد تغییر را بهبود بخشد. با رعایت نکات زیر سلامت جسمانی را بهبود ببخشید:

1. استفاده از وعده‌های غذایی و میان وعده‌های متعادل برای تامین انرژی
2. 7 تا 9 ساعت خواب باکیفیت. خواب نامنظم بر سلامت روحی و جسمی تأثیر منفی دارد.
3. انجام فعالیت بدنی مورد علاقه و ورزش منظم فواید زیادی بر بهبود سلامت، خواب بهتر و دوری ازاسترس دارد.
4. کسب آرامش بیشتر با موسیقی، حمام آب گرم یا راه های تمدد اعصاب.
5. وقت گذاشتن برای علایق خود نیز راهی برای درمان شخصیت دوری گزین است.
6. برنامه ها و کارهای جدید را امتحان کنید حتی اگر کمی ترسناک و ناراحت کننده به نظر بیاید.
7. اگر در مورد هویت خود شک دارید، از یک متخصص در یافتن ارزش‌ها، دوست‌داشتن‌ها و دوست نداشتن‌ها و رویاهایی که برای آینده دارید کمک بگیرید.
8. با خود بگویید اشکالی در آهسته حرکت کردن نیست. بدیهی است که نمی‌توان فورا به دیگران اعتماد کرد و مستقیماً وارد رابطه دوستی شد.

نکته: برای درمان شخصیت اجتنابی بیمار نباید در غلبه بر ترس هایش زیاد به خود فشار بیاورد. زیرا ممکن است زود خسته شده و درمان را کنار بگذارد.

کلام آخر

اختلال شخصیت اجتنابی با دوری شدید از اجتماع، احساس ناکافی بودن و نگرانی زیاد از انتقاد و طرد شدن همراه است. اگر این اختلال به موقع درمان نشود عوارض ناخوشایندی خواهد داشت و سرانجام به انزوا و مشکلات روانشناختی دیگر ختم خواهد شد. از این رو، مهم است که اگر خود یا یکی از اطرافیانتان اختلال شخصیت اجتنابی دارد، هرچه زودتر اقدام به درمان نماید. همانطور که گفتیم درمان های کاربردی زیادی جهت رفع این اختلال موجود است. و هدف همه روش های درمانی تنها یک چیز است؛ یعنی روند اجتماعی شدن فرد.

برای دریافت مشاوره در زمینه شخصیت ها می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه تماس حاصل نمایید.

منبع: درمان شخصیت اجتنابی